Kontrakty o profilu futures i forward są nazywane kontraktami terminowymi i stanowią kategorię instrumentów pochodnych, zwanych także derywatami. Ich podstawowym atrybutem jest wartość zależna od ceny innego instrumentu finansowego nazywanego bazowym. Takim instrumentem podstawowym mogą być zarówno klasyczne instrumenty rynku finansowego, takie jak: akcje, obligacje lub waluta czy stopy procentowe, ale również konkretne dobra, jak na przykład surowce (miedź, platyna, pallad, złoto i srebro) oraz produkty rolnicze.

Istotne jest to, że podstawowa forma futures i forward jest taka sama, a różnica polega jedynie na standaryzacji tego pierwszego kontraktu zawieranego przez pośrednika na giełdach lub w izbach rozliczeniowych i dopasowaniu drugiego z kontraktów, zawieranego na rynku OTC (system bez pośrednictwa giełdy), bezpośrednio pomiędzy kontrahentami.

Umowy futures

Kontrakt futures jest transakcją kupna lub sprzedaży uprzednio ustalonej ilości określonych aktywów w danym czasie w przyszłości i po ustalonej uprzednio cenie. Sfinalizowanie operacji może się dokonać poprzez pieniężne rozliczenie, które niweluje różnicę cen. W chwili zakończenia umowy futures ceny konkretnego kontraktu i instrumentu bazowego stają się takie same. Umowa futures nakłada na obie strony obowiązek sfinalizowania transakcji w przyszłości, co oznacza, że nabywca futures jest zobligowany do zakupu, a sprzedawca kontraktu do sprzedaży dobra podstawowego w uprzednio ustalonym momencie w przyszłości po ustalonej cenie. Umowy futures określane są także jako kontrakty standaryzowane - ich ujednolicenie jest koniecznym warunkiem do dopuszczenia do opisywanego wariantu kontraktu terminowego na zorganizowanym rynku wtórnym. Przykładem takiej normalizacji jest ustalenie przez giełdę portfela walut, które mogą posłużyć do inicjowania umów. Biorąc pod uwagę rodzaj zastosowanego instrumentu bazowego, umowy futures dzielą się na walutowe (przedmiotem operacji są waluty), procentowe (przedmiotem operacji są oprocentowane instrumenty finansowe) oraz indeksowe (ostateczna wartość transakcji jest zależna przeważnie od kursów akcji).

Kontrakty forward

Kontrakt forward to także transakcja kupna albo sprzedaży instrumentów finansowych lub towarów po ściśle ustalonej cenie w konkretnym momencie w przyszłości. Najczęstszym instrumentem bazowym stosowanym w tym rodzaju kontraktów są fizyczne towary oraz waluty odporne na spekulacje. Nieodłącznymi elementami kontraktów forward, które niejednokrotnie są przedmiotem napiętych negocjacji pomiędzy obiema stronami operacji, pozostają: instrument bazowy, cena sfinalizowania kontraktu, data i godzina jego wykonania, sposób kalkulacji ceny oraz informacja, czy kontrakt musi zostać rozliczony w formie gotówki, czy poprzez fizyczną dostawę instrumentu podstawowego.

Różnice

Kontrakt futures różni się od umowy forward przede wszystkim całkowicie inną metodą dokonywania rozliczeń. Specyfika umów forward odznacza się tym, że w chwili zawarcia wykazują one zerową wartość. W przypadku zmiany ceny dobra pełniącego funkcję instrumentu bazowego wartość rynkowa prezentowanego kontraktu również ulega zmianie.

Z kolei uprzednio określona wartość kontraktów futures jest modyfikowana na bieżąco, codziennie w celu podtrzymania zerowej sumy rynkowej derywatu. Innymi słowy, wartość futures jest korygowana (procedura „marking to market”) w przypadku zmiany ceny dobra bazowego.

W przypadku omawiania różnic tych kontraktów należy podkreślić wspomnianą już rolę standaryzacji. Umowa futures określana pozostaje kontraktem standaryzowanym, co wynika z faktu, że w operacji pomiędzy kupującym a sprzedawcą pośredniczy określona izba rozrachunkowa, która gwarantuje, że w przypadku sfinalizowania kontraktu, zarówno data realizacji umowy, jak i cena instrumentu bazowego będą utrzymane. Standaryzacja futures dotyczy zatem dwóch elementów: daty rozwiązania oraz ceny instrumentu, na jaki zawarto kontrakt pochodny.

W opozycji, umowa forward jest kontrakt niestandaryzowany. Rzeczywiste ustalenie ceny, jak i momentu rozwiązania umowy jest rezultatem negocjacji pomiędzy zainteresowanymi stronami. Z tego powodu obaj uczestnicy transakcji często wnoszą zabezpieczenie w celu zagwarantowania wypełnienia warunków danego kontraktu. Taki mechanizm powoduje, że kontrakty forward są duże mniej płynne od umów futures.